Het bedrijf overleefde een tumultueuze 20e eeuw en verschillende flirts met faillissement. Nu onder nieuw management werkt het eraan om de gloriedagen van de emaille-advertentie-industrie te heroveren, weddend dat zijn kleinschalige, op maat gemaakte en hoogwaardige output het kan opnemen tegen goedkope, industriële emailleproducenten. De geschiedenis van Emaillerie Belge en van het brouwen in Brussel zijn nauw met elkaar verweven en bier blijft centraal staan in de laatste heropleving van het bedrijf.
Het wow-effect
"Ik had een wow-effect." Vincent Vanden Borre probeert uit te leggen hoe een bezoek aan de fabriek van Emaillerie Belge een 26-jarige Vlaamse bedrijfskundige ertoe bracht een falende emaillefabriek te runnen. "Ik was gewoon zo onder de indruk van het vakmanschap, de authenticiteit, de niche van het product, de kwaliteit van de afwerking", zegt hij.
"Ik was zo onder de indruk van het vakmanschap, de authenticiteit, de niche van het product, de kwaliteit van de afwerking."
Twee jaar na zijn aantreden als leider probeert hij nog steeds deze eerste indruk te evenaren voor bezoekende klanten. De fabriek is inmiddels verhuisd naar een oud kledingmagazijn aan de overkant van de straat van een Audi-fabriek voor het schrapen van terreinen in de Brusselse wijk Vorst, maar Vanden Borre nam het grootste deel van de oude apparatuur mee. Het is allemaal ondergebracht onder één gewelfd houten dak - de oven en verpakkingsapparatuur op de hoofdwerkvloer, met verschillende ateliers die zijn afgesplitst in kleinere zijkamers.
Terwijl Vanden Borre de verschillende productiefasen - zeefdrukken, het mengen van emaille, het spuiten van verf - en waar ze plaatsvinden, wijst, worden we in het gezicht geblazen door een zucht hete lucht. Werklieden in blauwe schorten draaien de oven open en bereiden zich voor om onafgemaakte panelen op een citroengele transportband naar de brandende roze hitte van de oven van de fabriek te leiden. Afgezien van het gedempte getik van Vanden Borre en het gerinkel van de panelen aan hun haken is het stil in de fabriek.
Eremuur
Tegenover de oven is het hele oppervlak van een muur van twee verdiepingen gewijd aan advertentiepanelen uit het verleden van Emaillerie Belge. Er zijn er zoveel dat het, zelfs als je een stapje terug doet, moeilijk is om ze allemaal in één keer te bekijken. Deze wirwar van rechthoeken, vierkanten en cirkels schetst een visuele geschiedenis van de Belgische drinkgewoonten na de oorlog. Palm, Stella Artois, Hoegaarden, BelleVue, Vedett. Maar ook Spa Citron, Coca Cola en Sandeman's Port. Tussen al deze dingen bevindt zich een gelimiteerde editie goud-gebosseleerd Chimay-paneel, met een opvallende goud-gebosseleerde afwerking die straalt onder de TL-lampen van de fabriek, gemaakt voor de lancering van Chimay Grand Rèserve in 2014.
"We hebben Stella, we hebben Vedett, Duvel, Omer, La Trappe - we hebben er zoveel!"
Bierreclame is al sinds het begin een centraal onderdeel van de output van Emaillerie Belge en het bedrijf heeft nog steeds een erfenis van terugkerende klanten - "Stella, we hebben Vedett, Duvel, Omer, La Trappe - we hebben er zoveel!" zegt Vanden Borre. Sinds zijn overname in 2016 heeft hij geprobeerd om enkele van de nieuwere brouwerijen van België te interesseren en heeft hij materialen geproduceerd voor onder andere Wieze-bier en Petre Devos - twee uitgestorven bieren die weer tot leven worden gewekt, zoals Emaillerie Belge, door Vlaamse ondernemers.
De bierpanelen vormen ongeveer 60-70% van de output van de fabriek, naast nieuwe uitstapjes naar kunst, design en architectuur. Ook al maakt het bedrijf nu tafels, wasbakken, kasten en metroborden, bier is de rode draad in de geschiedenis van Emaillerie Belge, zoals blijkt uit de muur met reclamepanelen, en een partij Orval-advertenties die net uit de oven kwamen, zijn apart gezet, in bubbeltjesplastic verpakt en klaar om naar het klooster te worden verzonden.
Een geschiedenis van emaille
Boven, een kamer met een laag plafond onder het dak, staat vol met grijze verhuisdozen die hoog opgestapeld zijn, met woorden als "Zundert", "La Rulles" en "Bockor" erop gekrabbeld met dikke blauwe stift. Dit is het archief van de emaillerie en de dozen bevatten kopieën van zeefdrukken van elk paneel dat de fabriek heeft gemaakt sinds de opening in 1921. De productie begon in Molenbeek toen het nog het Petit Manchester van België was.
Het traject van de emaille-industrie in Brussel weerspiegelde haar brouwerijklanten. Zowel de explosieve interbellum-hausse gevolgd door een naoorlogse nazomer, die overging in een langzame, slopende, onvermijdelijke neergang, gekenmerkt door mislukte pogingen om hun kernproduct te verlaten. Uiteindelijk, net als zijn brouw-equivalent Brasserie Cantillon, bleef Emaillerie Belge over als de enige emaillefabriek die nog over was in Brussel.
Boomtown
In de goede tijden waren de klanten van de emaillerie drankbedrijven – niet alleen bier, maar ook coca-cola en koffie – en opdrachten voor verkeersborden en bedrijven. “De jaren 40 en 50 waren de bloeiperiodes voor Emaillerie Belge,” zegt Vanden Borre; op het hoogtepunt telde Brussel negen emaillefabrieken, waarbij Emaillerie Belge 138 mensen in dienst had. Verboden op openbare reclame eind jaren 50 verlamde de industrie en Emaillerie Belge richtte haar activiteiten opnieuw op commercieel lucratieve en goedkopere materialen – aluminium, PVC en neon. Nadat het bedrijf in de jaren 90 van eigenaar was gewisseld, was het teruggekeerd naar haar kernwerk in emaille en zag het een omzetstijging door de groeiende populariteit van geëmailleerde stripplaten.
Maar uiteindelijk sloeg het verval toe. Ondanks een nieuwe omzetstijging dankzij een groeiende markt voor geëmailleerde stripplaten, was de laatste eigenaar van Emaillerie Belge vóór de overname door Vanden Borre bezig met het afbouwen van het bedrijf in de verwachting dat hij het zou verkopen of gewoon zou sluiten als hij eindelijk met pensioen zou gaan. “Emaillerie Belge zou in september 2016 stoppen met haar activiteiten. Ze zouden de boeken sluiten, het was klaar, het gebouw was al verkocht,” zegt hij.
"Emaillerie Belge zou in september 2016 stoppen met haar activiteiten. Ze zouden de boeken sluiten, het was klaar, het gebouw was al verkocht."
Toen Vanden Borre hoorde over de mogelijke verkoop, bracht hij dat eerste bezoek dat hem onder de indruk en nieuwsgierig maakte naar het ongerealiseerde potentieel. Hij had twee weken de tijd om te beslissen wat hij zou doen. “Ik had geen tijd om de boeken te bekijken… Ik wist dat het slecht was, maar ik wist op dat moment niet dat het zo slecht was,” zegt hij. “En mijn hoofd begon te tollen. Wat is emaille? Wat kunnen we ermee doen? Op welke nieuwe markten kunnen we spelen? … En met het wow-effect, [dacht ik], is dit meer dan genoeg motivatie.”
Het huwelijk tussen traditie en moderniteit
De verhuizing naar een nieuw gebouw en de push naar nieuwe markten terzijde, Vanden Borre wilde graag de oude Emaillerie Belge in zijn iteratie van het bedrijf onderbrengen. Hoewel de oven gloednieuw is, drukken ze de emaille-ontwerpen nog steeds af op dezelfde gehavende elektrische blauwe zeefdrukker. Deze is in een van de zijkamers van de fabriek geplaatst, naast displaypanelen die de verschillende emailleerfasen laten zien – eerst een metalen basislaag, dan een groene laag, een blauwe laag, een witte laag, enzovoort, totdat het samensmelt tot een duidelijk beeld.
Vanden Borre hield ook de vijf werknemers die in de oude fabriek achterbleven aan, omdat, zegt hij, werken met emaille een technisch nauwkeurig beroep is, dat je alleen kunt leren door direct met de materialen te werken, en mensen met dat soort ervaring zijn moeilijk te vinden. Veel van de oude en nieuwe werknemers zijn Brusselaars, en dit was een belangrijke factor voor Vanden Borre om het bedrijf in Brussel te houden toen hij het overnam, toen het gemakkelijker en goedkoper zou zijn geweest om een nieuwe locatie buiten de stadsgrenzen te vinden.
Net zo belangrijk als logistieke zorgen was zijn mening dat het Emaillerie Belge-concept niet zou werken als het uit de Brusselse context werd gerukt: "In het buitenland - in Luxemburg, in Zwitserland - noemen ze ons vaak Emaillerie Bruxelles." Een derde reden om te blijven, zegt hij, was dat: "Brussel wilde dat we hier bleven."
Productie hoort thuis in de stad
Een van de Brusselse bestuurders die het meest graag werkgevers als Emaillerie Belge in Brussel wil houden, is Kristiaan Borret. Borret is sinds 2015 de Brusselse Bouwmeester (hoofdarchitect – letterlijk: “Meesterbouwer”). In deze adviserende rol geeft hij leiding aan de architectuur en stedenbouw van de stad en zet hij zich in om de industrie die de stad nog heeft te behouden en de verloren industrieën terug te lokken. Zoals hij betoogt: “Productie is van de stad… [Het] moet in de stad worden aangemoedigd als een integraal onderdeel van het stedelijk weefsel.”
"Productie is van de stad… [Het] moet in de stad worden aangemoedigd als een integraal onderdeel van het stedelijk weefsel."
Emaillerie Belge, een kleinschalige, relatief lichte industrie die geschoold handwerk in dienst heeft in een deel van Brussel dat kampt met chronische werkloosheid sinds een vorige generatie industrie de stad verliet, past perfect in Borrets plannen. Zijn activisme was voldoende om de oprichting van een nieuw brouwcentrum op de site van Tour & Taxis te ondersteunen. En het overtuigde Emaillerie Belge om in Brussel te blijven.
Buiten de lijntjes kleuren
Existentiële vragen worden behandeld, de uitdaging voor Vanden Borre is nu om ervoor te zorgen dat Emaillerie Belge kan concurreren met producenten van standaard-emaille uit Centraal- en Oost-Europa. Ze kunnen het zich veroorloven om zijn prijzen te onderbieden, zelfs als de waargenomen kwaliteit van het eindproduct lager is. Vanden Borre hoopt dat een toewijding aan wat hij ziet als hun superieure productievaardigheden en nichemerk hen erdoorheen zal slepen. "Onze naam... Emaillerie Belge is direct verbonden met kwaliteit, service en afwerking", zegt hij.
Om dit te demonstreren, opent Vanden Borre een deur naar een zijkamer die stinkt naar Airfix-modellijm en vol staat met een caleidoscoop van gekleurde glazen potten. Hier mengen en mengen ze emaille-afwerkingen en kleuren om aan de eisen van hun klanten te voldoen. Dit betekent dat ze, in tegenstelling tot hun goedkopere rivalen die gekochte kleurenmixen gebruiken, specifieke kleuren voor elk van hun ontwerpen kunnen oproepen, of het nu het diepe blauw van Chimay is, het koninklijke paars van La Trappe of het modderige riviergroen van een Orval-forel.
Accepteer geen replica's
Naast de aangepaste kleuren produceert Emaillerie Belge alleen bieradvertenties op bestelling; hun rivalen uit Midden-Europa zijn, volgens Vanden Borre, veel minder terughoudend met het uitbrengen van onofficiële replica's. Dus de volgende keer dat u in uw lokale Belgisch-geïnspireerde bar bent, kijk dan eens op de muur om je heen om te kijken welke bierreclames er hangen. “Als het een nieuwe productie is, een officiële productie, is de kans 90% dat het hier vandaan komt,” zegt Vanden Borre.
"Als het een nieuwe officiële productie is, is de kans 90% dat het hiervandaan komt."
Om zeker te zijn, en vooral als het een ouder model is, kun je de onderste hoek van het paneel controleren. Als je de woorden “L’Emaillerie Belge Bruxelles” kunt lezen, kun je er zeker van zijn dat het door Brusselse handen is geperst en gedrukt.
Oorspronkelijk artikel: Beercity
